Coś na ząb

Kończąc już wątek roślinny na Madagaskarze  pokażę kilka roślin, które są niespotykane ( lub rzadziej spotykane, bo teraz wszystko jest wszędzie ) w naszej strefie klimatycznej.

DSCF1334-2Drzewo chlebowe ( Artocarpus altilis)  jest bardzo cenną rosliną – jego owoce ( bywa nawet kilkaset na dojrzałym drzewie) są jadalne i bardzo pożywne, a pozostałe części drzewa  zawierają lateks ( potrzebny choćby do uszczelniania łodzi, naprawy naczyń plastikowych ).

DSCF0983

Cytryny, które nie cieszą się jakąś wielką popularnością na Madagaskarze i są traktowane jako luksus-fanaberia występują tam  w wielu odmianach, a te na fotografii – z grubą , bąblowatą skóra są bardzo soczyste.

Owoce drzewa chlebowego ( bochenkowego ) bywają doprawdy imponujących rozmiarów  . Ważą do 10 kg, nazywane są chlebowcami , a dla niektórych odmian -jackfruit.  Znalazłam całkiem dokładne przepisy co z nimi można zrobić – raj dla wegetarian ! http://beszamel.se.pl/produkty/Chlebowiec-jackfruit-co-jest-i-jak-sie-go-przyrzadza,16907/

IMG_20190904_100858-2

Owocujący ananas jeszcze nie jest dojrzały , ale wygląda atrakcyjnie. Ananasy na Madagaskarze  występują w wielu odmianach i są niezwykle soczyste. Po prostu pycha !

IMG_20190902_120201

Annona cherimoya zwana na Madagaskarze  czerimoja ( a na Maderze , gdzie także występuje używa się nazwy annona ) jest przez wielu uznawana za najsmaczniejszy owoc na świecie.

Hmm…. nie podzielam.

Czerimoja po pierwsze błyskawicznie dojrzewa czyli kupując ją na targu trzeba brać owoc dość twardy i zielony, bo po dobie będzie w sam raz. Ma smak jabłka z kremem albo mieszanki jabłka z ananasem i bananem  ( dominujący smak zależy od stopnia dojrzałości !)

Uważam, że próbowanie rozmaitych owoców i warzyw gdzieś w świecie to jedno z najlepszych doświadczeń i wrażeń , owa wartość dodana. W tej chwili mamy otwarty świat i większość egzotycznych owoców można kupić w Polsce, ale oczywistym jest, że ich smak w miejscu powstawania jest radykalnie lepszy niż po kilkudziesięciu godzinach podróży przez świat. Te doświadczenia z różnych krajów nie zmieniają mojego przekonania, że powrót do  polskiego jabłka, twarożku ze szczypiorkiem i rzodkiewką jest fantastycznym zwieńczeniem każdej egzotycznej podróży.  I tego Wam życzę !

Ravenala i nie tylko

Przedostatni wpis o roślinności Madagaskaru będzie dotyczył moich zachwytów wobec fantazji  i niezwykłej kreatywności Matki- Natury.

Ravenala madagascariensis czyli pielgrzan ( najczęściej zwany palmą podróżników ) to okazałe drzewo dorastające do 30 m wysokości, z pięknymi  liśćmi układającymi się w efektowny wachlarz. U nasady liści gromadzi się woda, która bywa ratunkiem dla wędrujących pielgrzymów stąd ta potoczna nazwa rośliny.

DSCF1291

Fotografia poniżej pokazuje skalę – dom za ravenalą  jest budynkiem  standardowej wielkości .

IMG_9745

Ravenale często sadzone są przed kościołami , hotelami, budynkami użyteczności publicznej. Są symbolem Madagaskaru , a ich  pióropusze zdobią skrzydła samolotów  linii  lotniczych :Zrzut ekranu 2020-01-18 o 10.16.55.png

Drugim moim zachwytem w świecie flory były baobaby.

To dostojne, wielkie ( wysokość do 25 m) drzewo wzbudza respekt szczególnie, że tam na Madagaskarze rośnie na ogół pośrodku „niczego” czyli  zasuszonych , często kolczastaych krzaczorów nie za wielkiej wysokości. Dominuje nad nimi i szczególnie rozmiary jego pni zdumiewają – bywa, że ich średnica to nawet kilkanaście metrów. Te na wyspie miały raczej smuklejsze pnie , które zresztą skutecznie ukrywają swój wiek. Baobab ma wewnątrz gąbczastą strukturę, która- w przeciwieństwie do słojów w innych drzewach – nie pozwala na dokładne datowanie wieku drzewa.

IMG_20190911_121450-2

To najstarszy na wyspie okaz baobabu – otoczony czcią  ( i płotem), liczy około 1000 lat. Na jego terytorium  wchodzi się boso –  ziemia we wrześniu była niesamowicie rozgrzana tak, że trudno było po niej stąpać . Wokół pnia drzewa widać było  rozpostarte tkaniny – swoiste wota dziękczynne, figurki, ale i butelki z alkoholem. Ten baobab jest traktowany przez mieszkańców  z szacunkiem należnym świadkowi historii, jak wszystko co stare budzi wśród Malgaszy należny respekt.

IMG_0358

Na Madagaskarze rośnie 6 z  9 ogólnie występujących na świecie baobabów. Ich spore skupisko jest na pd-zach wybrzeżu wyspy. W porze suchej kiedy to odwiedzałam wyspę  są pozbawione liści, na gałęziach – bywa – wiszą jeszcze pojedyncze owoce. Wówczas to szczególnie dobrze widoczny jest pokrój drzewa, które według podań było tak dumne i pyszniło się swoją wielkością, że Stwórca postanowił ukrócić te zapędy i nakazał by  od tej pory sadzono je korzeniami  do góry ( w domyśle – okazała korona drzewa jest pod ziemią ).

Drzewa te stanowią ogromne rezerwuary wody, ich kora bywa wykorzystywana jako budulec w prymitywnych chatach , owoce – owalne , wielkości kokosa, pokryte brązowym aksamitem są pokarmem dla bydła ( skóra), a nasiona jedzą ludzie .

IMG_0302

Spektakl zachodzącego słońca jaki dane mi było oglądać w Alei Baobabów k/Morondavy  był jednym z najbardziej spektakularnych przeżyć  związanych z pięknem przyrody i jakkolwiek kiczowate wydają się zdjęcia  to uroda obrazu TAM oglądanego  była niezwykła.

DSCF1831

Miłość do tych dostojnych , dumnych drzew zaowocowała eksperymentem – przywiezione nasiona wysiałam  w nadziei, że uda się wyhodować małe baobaby, a perspektywie ( także wobec ocieplenia klimatu ) wysadzić  we Wrocławiu Aleję Wolności .

Proces jest długotrwały i niepewne są jego skutki, ale spróbować nie zawadzi.

 

Kwiatowo…

Obiecałam pokazać kwiaty Madagaskaru i to robię. Tylko te , które sama widziałam ( i mogłam sfotografować ), bo nie jest to atlas roślin wyspy ani przewodnik do oznaczania roślin ( choć bardzo byłby tam przydatny wobec znikomej możliwości kontaktu z siecią i sprawdzenia co wujek gugle w tym temacie wie).

Na początek endemit  i to super oryginalny w swym wyglądzie :

IMG_E9814

Roślina nazywana kosmiczną orchideą (Angraecum eburneum) jest zapylana tylko przez jeden gatunek  ptaków – tak opowiadali nam mieszkańcy.

IMG_E9603

Znana nam strelicja królewska …IMG_E9602-2…i inna odmiana tej rośliny  kwitnąca na biało.

IMG_20190901_115025

Urodziwe, wielkie kwiatostany ( bywało długości 1 metra) tunbergii ( Thunbergia mysorensis)

IMG_20190907_112137-2

Dzbanecznik ( Nepenthes ampullaria)  owadożerna roslina   spotykana w strefie nadbrzeżnej, w klimacie tropikalnym.

IMG_9611

Solandra maxima ( ang. Cup of Gold Vine) – piękne , ekspansywne pnącze kwitnące miodowymi kielichami o długości do 50 cm , średnica ok. 25 cm.

DSCF0818

Jaśminowiec pachnący odurzająco tuz przed zmierzchem.

O innych – rzec by można – sztandarowych roślinach Madagaskaru w kolejnym wpisie..cdn

Wyspa pustynnieje

Było nieco o świecie zwierząt Madagaskaru, teraz czas na rośliny.  Jest ich tu obfitość  gatunkowa, w tym wiele endemitów, ale to co rzuca się w oczy  przelatując nad wyspą, szczególnie nad jej centralną i południową częścią  to suche, rdzawo-brązowe góry pozbawione jakiejkolwiek roślinności .

IMG_0209

Nawet w kotlinach górskich trudno wypatrzyć choćby pojedyncze drzewa i zagajniki.

Zieleń to w tej częsci wyspy niemal wyłącznie   prostokąty pól ryżowych, a te występują w pobliżu siedlisk ludzkich i źródeł wody. Fotografia poniżej pokazuje wyniesienie o kształcie jaszczurki, na którym ulokowane są domostwa , wokół patchwork pól uprawnych. Bywa, że  odległość pola od domostwa to  2 dni drogi, bo rozrastająca się wieś ( wysoki przyrost naturalny ==> zoltyblog.wordpress.com/2019/11/20/malgasze-co-to-znaczy/ ) ma coraz większe potrzeby rolne , by wyżywić rosnącą liczę mieszkańców.

IMG_0214

Uprawa ryżu to bardzo ciężka praca wobec braku jakiejkolwiek mechanizacji, ale to ryż stanowi podstawę wyżywienia Malgaszy, a w tych warunkach wegetacja pozwala nawet na 3-krotne zbiory.

IMG_20190831_104338-2

Inną rośliną, której jadalne bulwy stanowią element diety Malgaszy, ale raczej na terenach nizinnych gdzie dostęp do wody jest nieco łatwiejszy jest taro .

IMG_20190827_143349

Taro ( Colocasia esculenta)

Rosnąca liczba mieszkańców, ich bieżące potrzeby życiowe i bytowe  oraz ZMIANY KLIMATYCZNE ( malejąca liczba opadów ) powodują  postępującą pustynnienie obszaru nadającego sie do zamieszkania.  Drewno potrzebne jest do wytwarzania węgla drzewnego , jako konstrukcje budowlane, jako surowiec do osuszania ( trudno to nazwać wypalaniem ) wielkich pryzm cegieł itd itp. Obserwowaliśmy, że mężczyźni nosili bale drewna przez wiele dolin , by mieć na czym oprzeć ceglana konstrukcje domu.  Ta niekontrolowana wycinka powoduje, że ogołocone zbocza gór z łatwością poddają się erozji , cienka warstwa gleby w miarę żyznej  jest zwiewana, pozostaje jałowy , rdzawy lateryt.

Madagaskar nie jest oczywiście jedynym pustynniejącym obszarem na Ziemi, ale tu ten proces jest bardzo widoczny i – wobec ubóstwa mieszkańców – podwójnie dotkliwy.

Obszary odwiedzane przez nas  w środku i na południu wyspy porastają w wielu miejscach rośliny sucholubne , niektóre znane u nas z uprawy doniczkowej.

IMG_20190829_151209-2

Pachypodium bicolor wypatrzone na zboczach gór.

IMG_20190828_150336-2

IMG_20190827_120956

IMG_9617-2

Opuncje, wilczomlecze i dobrze nam znane poinsecje ( gwiazdy betlejemskie)

IMG_9761

Echeveria gibbiflora

 

W kolejnym wpisie opowiem nieco o tych kwitnących pięknościach Madagaskaru…cdn